Een voltooid leven, Roman over een doorleefd afscheid

Door Peter van Bavel 05 april 2019:  
Death's Door
Met grote dank aan Uitgeverij Futuro voor het recensie-exemplaar.
Inhoud
Doortje, een vrouw van achtenzeventig jaar, is moeder van drie dochters. Ze krijgt te horen dat zij ongeneeslijk ziek is en gaat het gevecht aan. Niet alleen met haar ziekte maar ook met de onverwerkte gevoelens en gebeurtenissen uit haar verleden.
Mijn mening
In eerste instantie heb ik als recensent geroepen dat ik het liever niet wilde recenseren. Te dichtbij. In 2011 verloor ik in enkele weken mijn vader aan longkanker. Van een vrolijke en levenslustige man, naar een leven zonder hem. Mijn moeder bleef alleen achter, is nu vijfenzeventig jaar, kwakkelt met haar gezondheid en is mentaal een steun voor velen. De zorg om mijn moeder en het verdriet om mijn vader waren eigenlijk ook de reden om het wel te lezen en te recenseren. Angst is immers niets om bang voor te zijn.

Een prachtig boek viel op mijn deurmat, gedrukt op mooi papier met een verdrietig ogend knuffeltje op de omslag. In de begeleidende brief wenst de uitgever mij veel leesplezier. Ik twijfel of het dat is wat het mij zal brengen en sla het boek open.

In mijn recensies staan nooit spoilers. Omdat ik geen uittrekselschrijver ben. Ik deel met u mijn gevoelens over wat ik heb gelezen. En dat maakt dat u dichtbij mag en moet komen. Om te kunnen voelen wat ik voel. Op pagina negen huilde ik dikke tranen. Mijn hart werd samengeknepen, mijn zicht werd wazig en ik mocht niet stoppen met lezen. Dit is mij nooit eerder overkomen en is het mooiste voorbeeld om iets over de schrijfstijl van Annerieke te kunnen zeggen. Slechts vijf beschreven pagina’s had zij nodig om zo echt, zo puur, zo geloofwaardig te zijn dat ik brak. Dat is geen verhaal, dat is een levensverhaal.

Het verhaal is opgetekend vanuit het perspectief van Doortje. Alles wat zij denkt, voelt, hoort, zegt, ervaart en ruikt. Als ik-persoon beschreven. Het laat mij op mijn beurt zo dichtbij komen dat ik een bekende wordt. Doortje start als alleenstaande vrouw met drie dochters. Op pagina negen heeft ze mij erbij en ik Doortje. En ik voel haar angsten, haar zorgen, haar hoop en verdriet. En het is zo echt, zo echt. En zo waardevol om mee te beleven.

Want ook ik moest sterk zijn. Voor haar. Omdat zij het ook is. Ik begrijp dat je zo lang mogelijk thuis wilt wonen en zelfredzaam wil zijn. Dat het vervelend is wanneer anderen moeten helpen, omdat het niet langer lukt.

Dat je geen thuishulp wilt, maar de hulp van de kinderen als eigen beschouwt en dat wanneer je dan thuishulp krijgt, je graag niet iedere keer een ander wilt. En ik zie dat ze vecht, vecht voor wat ze waard is. Heel veel vecht. Ik zie dat ze zal verliezen en hoop dat ze tijd heeft om te doen wat nodig is.
Wanneer ik uiteindelijk het boek dichtgeslagen heb, komt mijn vrouw af op de snuffen en de tranen. ‘Het is verschrikkelijk’, snik ik…. ‘Het is verschrikkelijk mooi’.

Ik heb het een week laten liggen alvorens deze recensie te schrijven. Omdat mijn mening ook oprecht moet zijn en omdat ik het moest laten beklijven en bezinken.

Eindoordeel
Wanneer een auteur in staat is om een roman te schijven die zo pakkend is, zo uit het dagelijkse leven gegrepen is en zo’n scherpe blik heeft op alle personages en aspecten, ben je een hele grote. Annerieke haar eerste roman, na de thriller Sluipwesp. Ze maakt zich met deze roman onsterfelijk door een pleidooi te houden voor het feit dat ook de dood bij het leven hoort. Verdrietig omdat het verhaal dat ook is. Maar niet onnodig emotioneel en tranen trekkend. Het is echt en geeft daarmee ook ruimte aan de keerzijde van verdriet. Met humor en de stelregel: Het leven gaat door. Een aspect dat meesterlijk is opgepakt met de verhaallijn van kleindochter Sterre. Met heel veel plezier (toch gelukt, uitgever) geef ik dit boek de maximale score van vijf sterren. Dit boek is een meesterwerk.

Peter van Bavel - recensent De Perfecte Buren

Mijn persoonlijke songtekst
Well I'm knocking on Death's door
Will I take my rest, among the blessed
Mother are you waiting
Father are you pacing
I'm coming home
(Depeche Mode – Death’s Door)

*

Door bookstamel 01 januari 2020:
Ontroerend geschreven het raakt je tot diep in je hart.
auw dit boek heeft me kippenvel bezorgt tot op me bot. Het is een prachtig mooi geschreven verhaal. Dat klinkt natuurlijk een beetje raar om op te schrijven dat een verhaal over de weg naar de dood een prachtig verhaal is. Maar Annerieke heeft met zoveel liefde en respect dit verhaal geschreven dat ik er geen ander word voor kan vinden. Je leeft mee met de dochters van Doortje die hun moeder steeds verder achteruit zien gaan en heel veel voor hun moeder doen. Vooral het stukje in het boek waar Doortje uitvalt tegen een van de dochters was zo goed geschreven dat ik gewoon kippenvel ervan kreeg zo erg leefde ik mee met de dochter. Daarnaast heb je het verhaal van Doortje zelf een zelfstandige vrouw die langzaam aan steeds een beetje meer van haar vrijheid en zelf waarde op moet geven door haar ziekte. Want zeg nou zelf wie zou het makkelijk vinden als je niet meer alles zelf kan en weet dat je tijd er aan komt. En tot slot heb je Sterre de kleindochter van Doortje die het erg moeilijk heeft met de ziekte van haar oma en het showen van haar emoties. Voor mij had het stukje van Sterre de minste toevoeging aan het verhaal maar klopte het toch helemaal.

*

Door Wilma Hartman 16 augustus 2019:  
Over lijden
Indrukwekkend boek onvergetelijke ervaring

*

Door Soraya Latten 25 juli 2019: 
Wat een bijzonder boek!
Als de 78 jarige Doortje hoort dat ze ongeneeslijk ziek is valt haar leven in duigen. Ze wil juist blijven leven niet alleen voor zichzelf maar ook voor haar 3 dochters en kleinkinderen. Ze vecht voor haar leven maar takelt steeds meer af. Als ze uiteindelijk in een hospice terecht komt word ze geconfronteerd met haar verleden en nare gebeurtenissen die ze zo lang heeft weggestopt. Ook haar kleindochter Sterre heeft het zwaar met de ziekte van haar oma en beland in een situatie waarin ze liever niet had gezeten.
Dit grotendeels op waarheid gebaseerde boek neemt je mee naar de wereld van leven en dood. Deze wereld is die door Annerieke op zo'n prachtige en persoonlijke manier uiteengezet en laat je met een brok in je keel achter. Persoonlijk vond ik verhaal van Smoeltje, de hond op de voorkant van het boek, erg bijzonder door dit detail word het verhaal nog veel echter en kwam het voor mij erg dichtbij omdat het zo'n persoonlijk detail is.
De liefde die Doortje heeft voor haar dochters en de liefde die haar dochters aan haar geven en hoe ze samen deze moeilijke tijd beleven is niet alleen intens maar ook hartverwarmend.
In mijn ogen is dit een boek wat voor iedereen iets kan betekenen en zelfs kan helpen in soortgelijke situaties.
Annerieke de Vries schreef eerder de thriller Sluipwesp en koos met haar debuutroman bij Futuro, Een voltooid leven, voor een hele andere richting omdat deze situatie haar familie is overkomen. In 2020 verschijnt haar tweede thriller bij De Crime Company en ook aan het idee voor een tweede roman word gewerkt.
Over Een voltooid leven geeft Annerieke verschillende lezingen, de datums en locaties hiervoor zijn te vinden op haar website anneriekedevries.nl

*

Door Wendy Wenning 26 april 2019:
Een voltooid leven is een indrukwekkende roman die intens laat meeleven en voelen.  
Annerieke de Vries heeft al van jongs af aan een fascinatie voor verhalen. Zo’n tien jaar geleden ontdekte ze haar passie voor schrijven. Als leidinggevende op operatieafdelingen en als online coach voor startende leidinggevenden, komt ze in aanraking met veel, vaak mooie en intrigerende verhalen. Hierdoor geïnspireerd besloot ze zelf de pen op te pakken. ‘Een voltooid leven’ is haar eerste roman en is deels waargebeurd. In 2018 verscheen overigens haar debuutthriller ‘Sluipwesp.’
   Als Doortje, een alleenstaande 78-jarige vrouw, hoort dat zij ongeneeslijk ziek is besluit ze de strijd aan te gaan. Dit om tijd te rekken, want er zijn nog een aantal onverwerkte gebeurtenissen. De zware behandelingen vergen veel van haar en het duurt niet lang voordat ze afhankelijk wordt van de thuiszorg en van haar dochters. Haar dochters verlenen met veel liefde, ondanks hun drukke bestaan, mantelzorg maar Doortje voelt zich hier heel schuldig onder. Voor haar voelt het alsof de omgeving haar leven als voltooid beschouwd maar Doortje moet eerst met zichzelf in reine komen.
   ‘Wat ik ook te horen ga krijgen, ik heb een ding goed in mijn hoofd geprent: ik moet hoe dan ook de regie over mijn leven houden zodat ik het een en ander voor mijzelf kan oplossen. Ik moet nog veel doen en daar zie ik eigenlijk het meest tegen op.’
   Wanneer Doortje een terminaal delier krijgt, kan ze niet meer thuis blijven en er volgt een spoedopname in een hospice. Haar steun en toeverlaat, de sigaret, kan ze door haar verwardheid niet meer roken, met als resultaat dat de gedachten aan nare gebeurtenissen uit haar leven met volle kracht binnenkomen. Iedereen moet alle zeilen bijzetten om haar te begeleiden en langzaamaan wordt het duidelijk waarom Doortje ervoor kiest haar eigen dood natuurlijk te sterven.
   Als het verhaal begint en Doortje bij de specialist is, en te horen krijgt dat ze een kleincellige longtumor heeft, gaan mijn gedachten ongeveer tien jaar terug in de tijd. Een kleincellige longtumor, een kwaadaardige tumor die erg agressief is en op een plek zit waar deze niet weg te halen is. De herinneringen aan mijn moeder, die ongeveer zeven maanden na haar diagnose overleden is aan een kleincellige tumor dwarrelen door mijn hoofd. Voor haar geen chemo meer, maar wel een verschrikkelijke lijdensweg totdat ze eindelijk mocht gaan.
   Een voltooid leven lezende zorgde voor veel herinneringen maar ook voor veel herkenbaarheid. Zeker in het geval van de mantelzorg. De Vries laat in dit boek duidelijk voelen hoe zwaar het is voor de meiden. Ook al doen ze het met veel liefde, hun eigen ik, hun eigen gezin, staat lange tijd stil. Wat prachtig is om te zien dat alledrie de dochters er evenveel energie instoppen, er zijn en hierdoor elkaar ondersteunen. Ook dit is herkenbaar, daar ik de mantelzorg van mijn moeder samen met mijn twee zussen deed. (Maar niet in elk gezin is dit zo, en het is ook niet voor iedereen vol te houden.) En dan kan degene eindelijk het leven loslaten, dan is het of je in een groot gat valt. Aan de ene kant is er opluchting (waar je je dan weer schuldig over voelt), is het bevrijdend en aan de andere kant is er het verdriet en het gemis.
   Dan Doortje zelf. Doortje die nog de onverwerkte gebeurtenissen onder ogen moet zien, voordat ze alles kan loslaten. Maar tegelijkertijd moet ze ook langzaam afscheid gaan nemen van haar kinderen en kleinkinderen. En van het leven. De auteur laat deze gesloten vrouw nog een keer tot leven komen waardoor ze in reine komt met zichzelf en haar leven voorgoed kan voltooien.
   ‘Het is stil op de rustige muziek, het gekras van drie potloden en mijn raspende ademhaling na. De dikke mist waarin ik de afgelopen tijd heb gezeten, is vrijwel opgelost. Het licht aan de overkant is verrassend helder.‘
   Deze roman is een perfect voorbeeld van wat mantelzorg betekent, wat voor impact het heeft. En wat er in iemand om kan gaan als deze het leven moet verlaten. De Vries heeft alles met zoveel gevoel beschreven dat alle woorden een diepe indruk achterlaten.
   De Vries heeft met Een voltooid leven een mooie roman geschreven, een roman waarin je intens meeleeft met het hoofdpersonage. Maar ook haar dochters, en haar kleindochter Sterre, veroveren een plekje. Een gezin wat niet zo snel vergeten zal worden, als is het alleen maar omdat veel in dit boek zo goed te begrijpen valt…
   Een voltooid leven is een indrukwekkende roman die intens laat meeleven en voelen.

*

Door Veronique Janssen 09 april 2019:
Leven leven
   ‘Een voltooid leven’ heeft een bijzondere cover en ik was nieuwsgierig naar het verband met het verhaal. Dat verband is trouwens een bijzondere!
   In het begin dacht ik: “dit wordt zo’n vermoeiend, zwaar boek…”, maar dat is niet zo! Het is juist een heel mooi verhaal over een (bijna) voltooid leven. Doordat je leest vanuit Doortje wordt het verhaal interessant. Het is origineel en bijzonder. Daarnaast lees je vanuit de kleindochter Sterre, maar dat had voor mij niet gehoeven. Ik had genoeg aan het perspectief van Doortje.
   Annerieke de Vries heeft een hele goede schrijfstijl. Je wordt direct meegenomen in het verhaal. Het is vlot geschreven. Er stond nogal wat tekst op de achterkant van het boek. Daarom heb ik mijn samenvatting ingekort. Ik wilde namelijk niks prijsgeven van het verhaal.
   ‘Een voltooid leven’ is een heel mooi verhaal. De tranen liepen soms over mijn wangen, maar soms moest ik ook lachen. Dit boek laat heel mooi het sterfproces van iemand zien en ik denk dat dit veel mensen zou kunnen helpen.
   In het verhaal sluimert het verdriet op de achtergrond. Op de voorgrond staat juist plezier hebben en genieten van het leven. Het verhaal draait niet om de ziekte, maar om het leven leven.

*

Door Annette Overvoorde 28 maart 2019
Een waardevol laatste deel van de reis, van een mooi voltooid leven!
   'Diep van binnen weet ik dat dit mijn laatste kerst wordt.'
Het verhaal in het kort
Alleenstaande Doortje hoort op 76-jarige leeftijd dat zij een agressieve longkanker heeft. De schrik slaat haar om het hart want er zijn nogal wat onverwerkte gebeurtenissen die ze onder ogen moet zien. Doortje besluit de strijd tegen de kanker aan te gaan om tijd te rekken.
De behandelingen zijn zwaar en sterk. Ze wordt afhankelijk van de thuiszorg en haar dochters die, naast hun drukke bestaan, mantelzorg verlenen. Doortje is wanhopig en voelt zich schuldig dat ze een beroep blijft doen op haar kinderen. Ze voelt aan alles dat omstanders haar leven voltooid vinden, maar de drang om met zichzelf in het reine te komen is groter.
Wanneer Doortje een terminaal delier krijgt, is het onmogelijk om thuis te blijven. Er volgt een spoedopname in een hospice. Ze raakt steeds meer verward. Langzaam wordt duidelijk waarom Doortje ervoor kiest haar eigen dood natuurlijk te sterven.
'Het lijkt of ik terug ben van een lange reis en alle actualiteit gemist heb. Ik heb werkelijk geen idee waar ze het over hebben. Ik merk dat ik het fijner vind in mezelf, dat mijn cocon van de afgelopen tijd eigenlijk heel comfortabel is.'
De elementen
De cover is aandoenlijk, lieflijk. Toch als je goed kijkt heeft het een strijdbare look. En is het hoofd wat kaal. Heeft de knuffel iets verloren?

Het boek gaat over Doortje, 78 jaar, en alleen staand. Haar man is al heel wat jaar geleden overleden. Zij heeft 3 dochters en de schrik is groot als zij een slecht bericht krijgt. Ze is ongeneeslijk ziek. Door de jaren heeft zij al veel meegemaakt en is daardoor een wat gesloten type geworden. De vertelperspectief is de ik-vorm. Daar ben ik niet altijd zo blij mee, maar de vlotte en fijne schrijfstijl van Annerieke de Vries neemt je als lezer gelijk mee, in de gedachtewereld van Doortje. Het is zeker te begrijpen, dat er veel in haar hoofd afspeelt. Haar dochters en de thuiszorg staan vele uren per dag voor haar klaar. Hoe gaat het straks met hen? De emoties van pijn & verdriet zijn bijna voelbaar. De innerlijke worstelingen gaan over, voor haar, belangrijke zaken. Daarnaast heeft Doortje ook de nodige humor. Wat erg leuk is.
Conclusie
Annerieke de Vries had mij met haar schrijftalent al betoverd. De sluipwesp zat onder mijn huid te kriebelen. Ik was direct onder de indruk. Met een voltooid leven, brengt ze de lezer in de wereld van een terminaal patiënte die Doortje heet. Het verhaal brengt je heel dichtbij dit hoofdkarakter. Je gaat direct een beetje van haar houden en meevoelen. Tijdens het lezen raakte het mij diep.
Annerieke de Vries heeft volgens mij nog veel meer mooie verhalen in haar pen. Daar gaan wij zeker meer van horen!
   Onvoltooid leven is een prachtige vertelling over de terminale patiënte Doortje, vol emotie, pijn en verdriet. Je gaat een beetje van haar houden en dat is mooi gedaan!
Waardering 5 dikke Birdy-sterren.

*
 

Door Conny Schelvis 08 maart 2019: 
Bijzonder mooi en ontroerend verhaal
Wat een originele en bijzonder mooie roman. Ik kan niet anders zeggen. De schrijfster heeft mij weten te ontroeren, maar ook te laten lachen. Een vlotte vertelling met verschillende perspectieven vol emoties die je in een avond uitleest. Gewoon omdat je niet kunt stoppen met lezen. Het hoofdverhaal is dat van Doortje. Een vrouw die haar eigen weg kiest en dat is zeker niet de makkelijkste. Het gedeelte dat vanuit haar personage is geschreven, is zo realistisch dat het je als lezer niet onberoerd laat. Je zit letterlijk in het hoofd van de terminale Doortje en ondergaat haar emoties, pijn en verdriet. Maar ook haar gevoel voor humor en haar medeleven met haar dochters die ze noodgedwongen zal moeten achterlaten.
   Een ander mooi gegeven vind ik dat er ook ruimte is voor een andere verhaallijn en dat is die van kleindochter Sterre en haar vriend. Door te kiezen om te vertellen vanuit het perspectief van de vriend heb je weer een andere invalshoek hoe er gekeken wordt naar het drama wat zich afspeelt.
   Naast de vele emoties die Doortje als patiënt heeft, is er ook ruimte voor de emoties van de directe familie, de overbelasting van de mantelzorg en de onmacht. Het is goed dat dat ook een gezicht krijgt in het verhaal. Maar bovenal gaat het om het respect hebben voor iemands eigenwaarde en zelfregie van het leven. Soms denk je het beste met iemand voor te hebben, maar alleen die persoon zelf kan beslissen of dat ook daadwerkelijk het beste is.

*

Door Hanneke Tinor-Centi 23 februari 2019:
Een voltooid leven: respectvol, eerlijk en toch niet loodzwaar
‘Een voltooid leven’ gaat over de laatste maanden van de 78-jarige Doortje. Doortje krijgt de mare dat zij ongeneeslijk ziek is en dat brengt vanzelfsprekend allerlei emoties met zich mee. Bovendien heeft Doortje te kampen met nogal wat onverwerkte gebeurtenissen die in haar leven hebben plaatsgehad en waarvan zij meent dat zij die onder ogen moet zien voor haar dood. Ze besluit de strijd met haar ziekte aan te binden om tijd te winnen. Al snel blijft er echter, door de loodzware behandelingen, niet veel over van de vrouw van weleer.
   “Ik heb geen goed nieuws. Ik heb eigenlijk heel erg slecht nieuws. De tumor die we in uw long hebben gezien, is kwaadaardig. Hij wacht en kijkt naar mijn reactie. Die niet komt. Mijn hart slaat een paar keer over en ik houd mijn adem in.”
   Volkomen afhankelijk van thuiszorg en van haar dochters wordt Doortje nu ook nog eens geconfronteerd met haar schuldgevoel dat ze haar kinderen opzadelt met deze zorg. Op enig moment gaat haar gezondheid dusdanig achteruit dat het onmogelijk is om nog langer thuis te blijven wonen. Er volgt een spoedopname in een hospice. Doortje was een fervent roker, maar na de opname in het hospice, moet ze die gewoonte gedwongen staken. Mede daardoor dringen alle onverwerkte gebeurtenissen uit haar leven zich genadeloos aan haar op en de verzorgers in het hospice hebben hun handen vol aan de begeleiding van de zieke vrouw.
“We hebben het wel eens over een hospice gehad, toch? Daar ga je heen als je doodgaat. Hoe kan ik nu duidelijk maken dat ik nog niet dood wil? Ik wil niet naar mijn eindpunt. Ik wil niet naar een hospice.”
Het feit dat ‘Een voltooid leven’ geschreven is vanuit het perspectief van de hoofdpersoon geeft het boek enorm veel diepgang en geloofwaardigheid. De beschreven emoties, trauma’s en frustraties zijn voelbaar en écht.
   “Het is niet ver. Dan kunnen jullie wel. Ik probeer mijn stem streng te laten klinken. Waar is het dan mam? Niet ver, zeg ik toch. Ik vraag het wel even, zegt Saar en ik zie dat Kiki met haar ogen rolt. Ze zien het niet zitten, maar ik houd vandaag voet bij stuk. Er wordt mij al genoeg geweigerd.”
   De Vries heeft ‘Een voltooid leven’ deel gebaseerd op de laatste maanden uit het leven van haar moeder en dat heeft zij op respectvolle en fraaie wijze gedaan. Wellicht klinkt het bovenstaande als zware kost, maar dat is toch niet helemaal het geval. Natuurlijk, het gegeven is aangrijpend en verdrietig, maar het vleugje humor dat de auteur in haar boek weet te verwerken, resulteren in het feit dat ‘Een voltooid leven’ zeker geen totaal tranendal is.
   Kortom, een mooi geschreven en waardevol boek dat door menigeen hooglijk gewaardeerd zal worden, herkenning zal geven en begrip zal bieden.